Molen Gijs Van Vaerenbergh

Sinds 2007 werken Pieterjan Gijs en Arnout Van Vaerenbergh samen als Gijs Van Vaerenbergh. Samen bouwen ze aan een multidisciplinaire praktijk met bijzondere aandacht voor de publieke ruimte. Hun werk op de grens van architectuur en autonome artistieke expressie is zowel tijdelijk als permanent van aard.

De installaties, interventies, gebouwen en sculpturen gaan altijd een ruimtelijke en inhoudelijke dialoog aan met de plek. ‘Reading between Lines’ in Borgloon – een kerkelijk silhouet in cortenstaal dat in opdracht van Z33 (Hasselt, 2011) tot stand kwam – wordt internationaal geprezen. In 2017 ontving het Leuvense architectenduo de Vlaamse Cultuurprijs ULTIMA in de categorie Architectuur/Vormgeving.

De interesse van Gijs Van Vaerenbergh gaat uit naar Bruegels tekeningen. Op die manier creëerde Bruegel een repertoire van kenmerkende beelden uit zijn reizen waaruit hij kon putten bij het maken van zijn imaginaire geschilderde landschappen. Met hun interventie in het landschap legt het duo Gijs Van Vaerenbergh eenzelfde weg af, maar in omgekeerde richting: in plaats van objecten te ontlenen uit het landschap en in een beeld samen te brengen, vertrekken ze van de geschilderde staakmolen uit De Kruisdraging (1564) en plaatsen die opnieuw in het Pajotse landschap in de vorm van een ruimtelijke tekening of studie.

Bij Bruegel staat deze molen op een zeer ongewone rotsformatie – totaal vreemd aan het Vlaamse landschap – en torent hoog uit boven het op volkse wijze verbeelde bijbelse tafereel van de kruisdraging. (De standerd of staak is een rechtopstaande, ongeveer 60 tot 80 cm dikke stam die de basis vormt voor de constructie.)

De windmolen is voor Gijs Van Vaerenbergh een intuïtieve keuze en sluit aan bij eerder werk. Hierbij vertrekken ze vaak van elementaire architecturale typologieën – zoals de ‘poort’, de ‘brug’, de ‘kerk’ of de ‘koepel’ – die ze op een nieuwe, eigentijdse manier interpreteren. Tot voor kort waren windmolens landschappelijke bakens en stonden zowel symbool voor het productieve landschap als voor de heersende macht. In Bruegels schilderijen zorgen ze bovendien ook voor perspectivische diepte. Vaak zijn ze afgebeeld – nu eens dichtbij dan weer veraf – als silhouetten die zich tegen de lucht aftekenen. 

STUDY FOR WINDMILL is een ½ schaalmodel van een standerdmolen. Het geheel is met schetsmatig samengestelde lijnen uit wapeningsstaal opgebouwd, dat op analoge wijze op een open plek in het landschap is geplaatst. Door zijn dominante positie in een landschap met open zichtlijnen werkt het sterk oriënterend, is het een ingreep die onze blik op het landschap stuurt en begeleidt. En de aandacht vestigt op het dubbele karakter van het landschap dat zich zowel verstedelijkt als landelijk aandient.

Met deze architecturale sculptuur tast Gijs Van Vaerenbergh de grens af tussen de vrijheid en spontaniteit van de tekening en de beperkingen en traagheid van de architectuur.